Alle vrouwen komen in de overgang. De klachten kunnen in meer of mindere mate optreden en beginnen gemiddeld tussen je 45e en 55e jaar. Wat betekent de overgang, wat verandert er en wat zijn de gevolgen?
Menopauze en overgang
Wat wordt er onder de overgang verstaan? De termen overgang en menopauze worden vaak naast en door elkaar gebruikt, maar hebben een andere betekenis.
- Menopauze: het moment van de laatste menstruatie; er is daarna geen natuurlijke eicelrijping meer en er komen geen menstruaties meer op gang.
- Overgang: het hele proces van pre- tot en met postmenopauze.
- Premenopauze: de jaren voordat de overgang begint, waarin de vrouw nog geen tekenen ervan heeft.
- Perimenopauze: de periode vanaf het onregelmatig worden van de menstruaties tot een jaar na de laatste menstruatie.
- Postmenopauze: de periode na de menopauze, vanaf een jaar na de laatste menstruatie; je kunt dus pas achteraf, na een jaar, vaststellen dat de postmenopauze is begonnen.
Einde van de vruchtbaarheid
Elke vrouw wordt geboren met ongeveer een miljoen eicellen in de eierstokken. Die voorraad eicellen ligt bij de geboorte vast, is niet meetbaar en is voor iedereen verschillend. In de loop van het leven neemt dit aantal af, deels door de maandelijkse cyclus, maar ook door natuurlijke celdood. Bij de overgang komt er een eind aan de eicelrijping en de vruchtbaarheid, Menstruaties stoppen en maatregelen om zwangerschappen te voorkomen zijn niet meer nodig in de postmenopauze en/of vanaf het 52e levensjaar.
Welke hormonen zijn van belang in de menstruatiecyclus?
In de natuurlijke menstruele cyclus van de vrouw produceren de eierstokken elke maand de geslachtshormonen oestrogeen en progesteron. De eirijping duurt ongeveer 14 dagen en kort voor de eisprong is de hoeveelheid oestrogenen op zijn hoogst. Oestrogeen bepaalt veel processen in het lichaam van de vrouw, zoals de opbouw van het slijmvlies (endometrium) in de baarmoederholte.
Na de eisprong wordt progesteron aangemaakt. Progesteron zorgt ervoor dat het baarmoederslijmvlies verder wordt voorbereid op de innesteling van een bevruchte eicel. Als er geen bevruchting/zwangerschap ontstaat wordt het slijmvlies afgestoten, Dat is dus de menstruatie.
Wat verandert er bij de overgang?
De eierstokken raken leeg. Er worden steeds minder eicellen rijp en daardoor neemt de productie van oestrogenen af. De menstruaties worden onregelmatiger, de eisprong wordt minder voorspelbaar en daarmee neemt ook de kans op zwangerschap af. Oudere eicellen zijn bovendien ook van mindere kwaliteit. In de perimenopauze variëren de menstruaties en de oestrogeenspiegels sterk. In de postmenopauze zijn er blijvend lage oestrogeen- en progesteronspiegels. Een typische uiting van de veroudering in de eierstokken zijn dus de menstruaties die onregelmatig worden. Maar ook de opvliegers en nachtelijke transpiratieaanvallen en klachten van de blaas en vagina, zoals urineweginfecties en vaginale droogheid zijn het gevolg. De klachten van de overgang zijn voor elke vrouw verschillend. Er is geen relatie tussen de hinder die je ervan ondervindt en de waarden van de geslachtshormonen in het bloed.
Andere gevolgen van de overgang
Behalve op het gebied van de hormoonhuishouding en voortplanting, zijn er ook ingrijpende veranderingen in de stofwisseling, seksualiteit, leefstijl, gedrag en algemene gezondheid. De combinatie van menstruatieveranderingen, opvliegers en nachtelijke transpiratieaanvallen met klachten als hartkloppingen, slecht slapen, vermoeidheid, prikkelbaarheid, minder goede concentratie, stemmingswisselingen, spier- en gewrichtsklachten, blaasontstekingen, urineverlies, pijn en minder zin in seks maakt dat de overgang aanleiding kan zijn om ondersteuning te zoeken. Er breekt een kritische periode aan waarin je extra kwetsbaar bent. Tegelijkertijd is dit ook een kans om gezondheidsrisico’s te onderkennen en eventueel in te grijpen, zodat je de nieuwe levensfase gezond tegemoet kan gaan.